Yeşil Mutabakat (Green Deal), Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar karbon nötr olabilmek için başlattığı bir projedir. Özünde AB ekonomisinin sürdürülebilir hale getirilmesini amaçlayan bu proje, özellikle iklim ve çevre konularındaki zorluklarla mücadele etmeyi ve bu konudaki riskleri fırsata çevirmeyi hedeflemektedir. Tüm dünya ile ekonomik ve siyasi ilişkileri bulunan AB, yeşil dünya düzeni vizyonu ile tüm ülkelerin bu projeye doğrudan veya dolaylı olarak dahil olmasını istemektedir. Yeşil dünya düzenine geçiş sürecinde diğer ülkelere de ekonomik ve teknik destekler sunmayı taahhüt eden AB, bunun için adil bir geçiş mekanizması oluşturmayı planlamaktadır.
Avrupa Birliği’nin Yeşil Anlaşması, çevre dostu teknolojileri, ucuz ve temiz enerji üretimini, küresel çevresel standartlarının iyileştirilmesi gibi birçok konuyu kapsamaktadır. Yeşil Mutabakat’ın (Green Deal) temel politika alanlarını ve hedeflerini şöyle sıralayabiliriz:
- Biyoçeşitlilik; ekosistemimizin korunması için sürdürülebilir önlemler alınmasını sağlamak
- Tarladan sofraya yaklaşımı; küresel gıda sisteminin daha temiz, güvenilir ve sürdürülebilir bir yapıya dönüştürülmesi
- Sürdürülebilir tarım; Yeşil Mutabakat ile AB tarım sisteminde ve tarım arazilerinde ortak, kapsayıcı ve sürdürülebilir tarım politikaları geliştirilmesi hedeflenmektedir.
- Temiz enerji; Yeşil Mutabakat’ın en önemli politika alanlarından biri de enerji üretiminin rüzgar, güneş vb gibi temiz kaynaklardan elde edilmesini sağlamaktır.
- Sürdürülebilir sanayi; üretimin sürdürülebilir prosesler ile sağlanması için endüstride sürdürülebilir yaklaşımların uygulanması
- Yapı ve tadilat; Green Deal (Yeşil Mutabakat) ile oluşturulmak istenen yeşil dünya düzeninde inşaat sektörünün de sürdürülebilir hale getirilmesi hedeflenmektedir.
- Sürdürülebilir ulaşım; Karbon emisyonu düşük ulaşım araçlarının (elektrikli araçlar gibi) yaygınlaşmasını sağlamak da Yeşil Mutabakat (Green Deal) hedefleri arasındadır.
- Kirliliğin azaltılması; yeşil dünya düzeninde bireylerin, kurumların ve ülkelerin etkin bir atık yönetimi ile kirliliği sürdürülebilir bir şekilde azaltması istenmektedir.
- İklim eylemi; Avrupa Birliği’nin Yeşil Anlaşması’nın en önemli hedefinin iklim eylemi olduğunu söyleyebiliriz. AB, Yeşil Mutabakat ile iklimini 2050’ye kadar nötr hale getirmeyi hedeflemektedir.
Avrupa Birliği’nin Yeşil Anlaşması, tüm bu hedeflerin gerçekleşmesi için somut politikalar, sistemler, yasalar ve süreçler geliştirmektedir. Avrupa Endüstriyel Stratejisi, Adil Dönüşüm Mekanizması, İklim Yasası, Organik Eylem Planı, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı ve Yatırım Planı bunlardan bazılarıdır. AB’nin konuyla ilgili çalışmaları devam etmekte ve mutabakatı güçlü kılacak yeni girişimlerin planlanması ve hayata geçirilmesi beklenmektedir.
Avrupa Birliği’nin Yeşil Anlaşması ülkelerle olan siyasi ve ekonomik ilişkileri de yakından etkileyecektir. Bu bağlamda, sınırda karbon düzenlemesinin AB pazarına ürün ihraç edecek kurumları ve ülkeleri yakından etkileyeceğini söyleyebiliriz. AB’nin karbon emisyonlarını sürdürülebilir bir şekilde azaltmayı ve 2050 yılı itibariyle sıfırlamayı hedefleyen Yeşil Mutabakat (Green Deal), bu kapsamda AB pazarında yer alacak ürünlerin içerisindeki karbon miktarını ayrıca fiyatlandıracak ve vergilendirecektir. Bu da kısa zaman içerisinde AB ile ticaret yapan ülkelerin ve kurumların ticari faaliyetlerinde köklü değişiklikler yapmasını gerektirecektir.
Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı
AB Komisyonu, Yeşil Mutabakat (Green Deal) süreci kapsamında geliştirilecek yenilikçi projelere destek vereceğini açıklamıştır. Bu bağlamda, 2020’nin son aylarında Horizon 2020 (Ufuk 2020) çerçevesinde Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı yayınlamıştır. Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı ile küresel veya bölgesel ölçekteki ikim sorunlarına çözüm üretecek, biyoçeşitliliği koruyacak ve geliştirecek, sürdürülebilir ekonomiye katkı sunacak projelerin yapılması hedeflenmektedir.
Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı kapsamındaki projeler için toplamda 1 milyar Avro’luk bir bütçe ayrılmıştır. Proje konularını ise Yeşil Mutabakat’ın politika alanları (biyoçeşitlilik, sürdürülebilir ulaşım, kirliliğin azaltılması vs) oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra bilgi birikiminin ve vatandaşların güçlendirilmesi konularında da projeler kabul edilecektir. Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı’na Türkiye’den de çok sayıda proje başvurusu yapılmıştır.