Eko etiket uygulamaları ülkemizde ve tüm dünyada giderek yaygınlaşmaktadır. Avrupa Birliği (AB) özelinde bakacak olursak, kıta Avrupası’nda tanınan geniş bir eko etiket sistemi olduğu gibi ülkelerin kendi içerisinde geliştirdiği özel etiketleme sistemlerinin de olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra Japonya, Kore, Avustralya, Hong Kong gibi ülkelerin kendi eko etiket sistemlerinin olduğunu ve yine sektör bazında geliştirilmiş özel eko etiketlerin kullanıldığını söyleyebiliriz.

Halihazırda dünyada yaygın olarak uygulanan bazı eco label / eko etiket / çevre etiketi sistemlerini ve geçerli oldukları ülkeleri veya sektörleri şöyle sıralayabiliriz:

Avrupa’da Eko Etiket

  • AB Eko Etiketi
  • AB Organik Etiketi
  • Nordic Swan (İskandinav Kuğusu) – İskandinav ülkeleri
  • Blue Angel (Mavi Melek) – Almanya
  • RAL Kalite İşareti – Almanya
  • Bra Miljöval (İyi Çevresel Seçim) – İsveç
  • Milieukeur (Çevresel Kontrol) – Hollanda
  • Umweltzeichen (Çevre Etiketi / Eko Etiket) – Avustırya
  • NF Environnement – Fransa
  • Környezetbarát Termék (Çevre Dostu Ürün) – Macaristan
  • Ekologicky šetrné výrobky (Çevre Dostu Ürünler) – Çek Cumhuriyeti
  • Prijatel Okoliša (Çevre Dostu) – Hırvatistan
  • Environmentálne vhodný produkt (Çevreye Duyarlı Ürün) – Slovakya

Uluslararası Alanda Eko Etiket Kullanımı

  • NaturePlus
  • ECOLOGO
  • Екологічна сертифікація (Ekolojik sertifika) – Ukrayna
  • Green Label Scheme (Yeşil Etiket Programı) – Hong Kong
  • China Environmental United Certification Centre (CEC) – Çin
  • Good Environmental Choice Australia (GECA) – Avustralya
  • Eco Mark – Japonya
  • Korea Eco-label – Güney Kore

Sektörel Eko Etiketler

  • Energy Star – AB ve ABD

Ev eşyaları, veri merkezi ekipmanları, aydınlatma ürünleri, yapı malzemeleri, elektronik cihazlar, ofis malzemeleri, ticari yemek servis sistemleri; ısıtma, soğutma, havalandırma sistemleri, su ısıtıcıları, otomatlar, elektrikli araç şarj cihazları vs

  • Ok-power – Almanya:

Elektriğin yeşil kaynaklardan sağlandığını gösteren etiket.

  • Österreichisches Institut für Baubiologie und Bauökologie (Avusturya Bina Biyolojisi ve Bina Ekolojisi Enstitüsü) – Avusturya:

Yapı malzemeleri; duvarlar, tavanlar, bina panelleri, sıvalar, harçlar, dolgular, şaplar, yalıtım ürünleri vs

  • ÖkoControl – Almanya:

Ahşap ve döşemeli mobilyalar, şilte ve yataklar

  • BFRC (İngiliz Fenestrasyon (Pencere İşleri) Düzenleme Konseyi) – İngiltere:

Pencere ve kapılar

  • Wers (Pencere Enerji Derecelendirme Programı) – Avustralya

Pencere ve kapılar

  • TCO Certified

Ofislerdeki ve veri merkezlerindeki BT ürünleri

  • OEKO-TEX (Uluslararası Tekstik Birliği)

Tekstil ürünleri

Dünyada geçerli olan eko etiketler bunlarla sınırlı değildir. Halihazırda sektörel, ulusal, bölgesel ya da uluslararası düzeyde geçerli olan 450’den fazla eko etiket bulunmaktadır. Fakat bu etiketlerin ortak amacının çevreye duyarlı ürün, hizmet ve sistemlerin geliştirilmesini sağlamak ve bu konuyla ilgili çalışmaların genel çerçevesini oluşturmaktadır. Eko etiket uygulamaları ile etkisini özellikle son yüzyıllarda giderek daha fazla hissetmeye başladığımız küresel ısınma, iklim değişikliği, biyoçeşitliliğin bozulması vb gibi global çevre sorunlarına karşı etkin bir mücadele yürütülmesi hedeflenmektedir.

Eko etiketler, geçtiğimiz yıllarda gönüllülük esasına dayanan bir uygulama olarak değerlendirilse de önümüzdeki yıllarda birçok sektör ya da ülke tarafından zorunlu hale getirilmesi beklenmektedir. Bu bağlamda, tüm dünyanın eko etiket sistemlerinin daha etkili bir şekilde kullanılması ve kullanım alanının genişletilmesi konusunda bir fikir birliği içerisinde olduğunu söyleyebiliriz. Zira, eko etiketler her türlü ürün, hizmet ve sistemler için düzenlenebilmekte olup izlemesi, denetimi ve takibi ülkelerdeki otorite kurumlar tarafından aktif bir şekilde sağlanabilmektedir. Eko etiket uygulamaları ile ilgili tüm dünyada oturmuş bir sistemin olduğunu; ülkelerin bu konuda üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmeye ve yeni gelişmelere hazır olduğunu söylemek mümkündür.

Türkiye’deki eko etiket uygulamalarının genel çerçevesini 2018 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan Çevre Etiketi Yönetmeliği oluşturmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’de eko etiket çalışmalarıyla ilgili otorite kuruluşun Bakanlık olduğunu söylemekte fayda var. Eko etiket almak isteyen kurumlar, ürün, hizmet ya da sistemlerinin gerekli kriterleri sağladığını düşündükleri ve bu konuyla ilgili gerekli bilgi ve belgeleri hazır hale getirdikleri takdirde Bakanlığa başvuruda bulunabilmektedir. Bakanlık tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda başvuruya konu ürünün eko etiket ile ilgili gerekli kriterleri sağladığına karar verilirse belgelendirme yapılmaktadır.

Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi eko etiket uygulamalarına olan ilgi ve talep giderek artmaktadır. AB ile çok büyük bir ticaret hacmi olan Türkiye, eko etiket ile ilgili gelişmelerden geri kalmamak ve AB ve diğer ülkelerle olan ticari ilişkilerini sürdürülebilir hale getirmek için bu uygulamaları tüm sektörlere yaymak için çalışmaktadır. Zira, eko etiketler, daha şimdiden uluslararası ticaretin en önemli ön koşullarından biri olmaya aday bir uygulamadır. Hatta, birçok kamu ve özel sektör ihalelerinde ve teşvik başvurularında kurumlardan eko etiket talep edilmektedir. Bu uygulamaları benimseyen ve gelişmelere adapte olmayı başaran ülkeler ve kurumlar ticarette söz sahibi olabilecektir.